Leprechaun

Kiedy jeżdżę z wykładami o Irlandii po różnych instytucjach bardzo często zaczynam od pytania: „Co kojarzy się Wam z Irlandią?”. I zazwyczaj w czołówce odpowiedzi, zaraz za koniczynką i św. Patrykiem, pojawia się też Leprechaun. Nawet jeśli nie każdy kojarzy imię, to zapewne kojarzy postać niewielkiego człowieczka w zielonym wdzianku z fajką i często garnkiem złota.

Skąd jednak wziął się ten stworek i czy współczesny jego obraz jest taki sam, jak ten sprzed wieków? Zapraszam do przeczytania artykułu.

Według książki „The Element Encyclopedia of Magical Creatures” napisanej przez Hogna Caitlina Matthewsa, legenda Leprechauna swymi korzeniami sięga nawet do opowieści z VIII wieku, która opowiada o duchach wody nazywanych „luchorpán” co w tłumaczeniu znaczy „małe ciało”. Legenda ta wraz, z upływem czasu, wyewoluowała do opowieści o psotnym stworzeniu fairy, który miał nawiedzać domowe piwniczki i spożywać olbrzymie ilości alkoholu. Według jeszcze innych opowieści, jego imię wywodzi się od irlandzkiego „leath bhrogan”, co znaczy – „wytwarzający buty” (czyli po naszemu szewc). To z kolei zgadza się z tradycyjnym zajęciem utożsamianym z tym stworkiem.

Charakterystyczny strój

Leprechaun to zazwyczaj niewielki, drobny i włochaty stary człowieczek o pomarszczonej twarzy i wzroście przeważnie nieprzekraczającym trzech stów (ok. 93 cm). Nosi on kapelusz, skórzany fartuch roboczy, wełnianą kamizelkę, krótkie spodnie, długie pończochy i buty ze srebrnymi sprzączkami. Zawsze też nosi brodę i zazwyczaj pali fajkę. W opisach z bardziej współczesnych nosi on szmaragdowozielony anglez, jednak źródłem tego jest nie tradycja a obraz na płatkach śniadaniowych Lucky Charms – według najstarszych opowieści ubierał się w czerwień a nie zieleń.

3 życzenia

Jeśli spotkacie Leprechauna, co samo w sobie nie jest zbyt łatwe, i uda się Wam go schwytać – co także nie jest to zbyt prostym zadaniem, gdyż jeśli spuścicie z niego wzrok, to stworek może stać się niewidzialnym, możecie zażądać od niego spełnienia trzech życzeń w zamian za jego uwolnienie. Jednak uważajcie na to czego sobie życzycie, gdyż mimo swojego dobrodusznego wyglądu, potrafi być złośliwy. Przykładem tego jest opowieść o pewnym człowieku, który zażądał od schwytanego stworka, by ten pokazał mu, pod którym chwastem na polu skrywa się jego skarb. Gdy poznał odpowiedź, poszedł do domu po łopatę wcześniej zawiązując na wskazanym krzaku czerwoną tasiemkę. Po powrocie zobaczył, że takie tasiemki wiszą na każdym chwaście, krzaku i drzewie w najbliższej okolicy.

Gdzie można znaleźć Leprechauna?

Największe szanse będziecie mieli szukając w Irlandii w okolicy tzw. Elfickich fortów (najczęściej będą to niewielkie wzniesienia i kamienne kręgi). Niemal w każdej wiosce będziecie mogli usłyszeć opowieści, gdzie w okolicy można je znaleźć. Następnie przyłóżcie ucho do ziemi i wsłuchajcie się czy nie usłyszycie odgłosu uderzania niewielkich młoteczków – to będzie znak, że w okolicy znajduje się Leprechaun zajęty właśnie wytwarzaniem jakiegoś buta. Idąc za tym odgłosem powinniście odnaleźć samego stworka, jednak jego złapanie, jak podałem powyżej, będzie już dość trudnym wyzwaniem.

Złota i srebrna moneta

Uważajcie też na próby wykupienia się z niewoli. Leprechaun ma przy sobie zawsze dwie sakiewki: jedna zawiera srebrną monetę, która służy mu do płacenia za wszelkie potrzebne mu dobra, ale zawsze znika z kieszeni sprzedającego i powraca do pierwotnego właściciela. Druga z sakiewek zawiera monetę złotą, jednak i z niej nie będziecie mieli pożytku – mimo że służy ona za łapówkę dla każdego kto schwyta Leprechauna, to po zmianie właściciela zmienia się błyskawicznie w popiół lub suche liście.

Ganek pełen złota

Pojawiający się często z postacią Leprechauna gliniany dzbanek wypełniony złotem – jest to związane z tym, że według legend stworzenia te znają miejsca ukrycie wielu różnych skarbów. Jednak zważywszy na to, że nie ujawnią łatwo miejsca ukrycia tych kosztowności – wystarczy spojrzeć na przytoczoną powyżej opowiastkę – przyjęto mówić, że skarb Leprechauna leży „po drugiej stronie tęczy”. Co ma znaczyć, że jest nie do zdobycia. Właśnie z tego powodu na wielu obrazkach można zobaczyć garniec złota z wychodzącym z niego łukiem tęczy.

W legendach i baśniach Szmaragdowej Wyspy Leprechauny są uważane za obrońców elfickiej społeczności, a szczególnie za rodzaj straży pałacu królowej elfów. Potrafią dla każdej skradzionej owcy lub kozy sporządzić uprząż i galopować na jej grzbiecie nocą przez góry i doliny. Bez wątpienia jednak ich głównym zadaniem jest swego rodzaju umoralnianie – praktycznie w każdej takiej opowieści pojawiają się oni jako ostrzeżenie przed chciwością lub poddaniem się pokusie szybkiego wzbogacenia się.